بررسی تاثیرات سرزندگی فضاهای شهری بر شکل گیری تصویر ذهنی شهروندان با تکنیک عکاسی شهری (میدان حسن آباد تهران)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه هنر، موسسه آموزش عالی ادیبان، گرمسار، ایران

2 پژوهش هنر،گروه هنر، موسسه آموزش عالی ادیبان، گرمسار، ایران

چکیده

فضاهای شهری را می توان عنصری مهم در ساختار شهرها در نظر گرفت که توانایی افزایش تعاملات اجتماعی، هویت و معنامندی، شکل گیری تصویرهای ذهنی و حس خاطره جمعی را در اختیار دارند. از آنجایی که، شکل گیری حس خاطره
جمعی همواره از اساسی ترین اصول و مفاهیم کیفی در فضاهای شهری بوده است، ارزش و ترجیج، خاطره انگیزی، احساس امنیت، آشنایی با مکان، تشخص مکان و رضایتمندی از ویژگی های کالبدی آن که به مثابه عناصر اصلی ارتباطدهنده حس تعلق و هویت درک شده مکانی منظور شــده اند به صورت مقایســه ای و از طریق تحلیل تکنیک عکاسی شهری نتایج مورد ارزیابی قرار گرفته اســت. در بخش تحلیل، اطلاعات با استفاده از تکنیک عکاسی شهری و تحلیل اماری با استفاده از SWOT-AHP مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. مورد بررسی قرار گرفته است. تحلیل داده ها و تفسیر نتایج حاصل از پرسشنامه نشان داد که ارتباط معناداری میان تصویر ذهنی از طریق تصاویر عکاسی فضاهای شهری در  وجود دارد. در واقع توجه و تمرکز اصلی تحقیق، ارزیابی مقایســه ای تصویر ذهنی شــهروندان از میدان مورد مطالعه از طریق بررسی نقش تصویر ذهنی شکل گرفته شهروندان  بوده و یافته های پژوهش نتایج حاصل از این ارزیابی نشان داد معیار خوانایی، و جهت یابی بیشترین تاثیر را در سرزندگی فضاهای شهری بر شکل گیری تصویر ذهنی شهروندان با تکنیک عکاسی شهری در میدان حسن آباد تهران دارا می باشد.

تازه های تحقیق

پس از بررسی وضع موجود میدان حسن آباد و سرزندگی فضاهای شهری بر شکل گیری تصویر ذهنی شهروندان با تکنیک عکاسی شهری براساس ماتریس SWOT-AHP مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. مهمترین موارد تحلیل در قالب سه دسته معیارهای خوانایی، جهت یابی، بازشناسی و بخاطر سپردن در نظرقرار گرفته است.

1-6-تحلیل یافته ها حاصل از روش SWOT در فرآیند AHP

در این مرحله پس از تدوین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید و ایجاد ساختار سلسله مراتبی از ماتریس SWOT با کمک AHP مقایسه دو به دو و زوجی عوامل در هر کدام از گروه های SWOT به صورت مجزا انجام می شود و از این طریق مهمترین اولویت ها براساس سرزندگی فضاهای شهری بر شکل گیری تصویر ذهنی شهروندان با تکنیک عکاسی شهری به دست می آید. مهمترین اولویت های به دست آمده در جدول (3-4) قرار گرفته است که از میان 32عامل معرفی شده در SWOT برای با تکنیک عکاسی6 عامل با بالاترین ضریب اهمیت انتخاب شدند. با توجه به اولویت های نهایی عوامل SWOT، عوامل گروه نقاط ضعف اولین اولویت را دارا می باشند بدان معنا که در ارائه ی  عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای شهری بر شکل گیری تصویر ذهنی شهروندان با تکنیک عکاسی شهری، بیش از بقیه ی عوامل باید در نظر گرفته شوند.

براساس آنچه از تحلیل های مقایسات زوجی عوامل به دست آمد. معیار خوانایی اولین اولویت را در تصویر سازی ذهنی داراست و پس از آن معیار جهت یابی، بخاطر سپردن و بازشناسی قرار دارند، این اولویت ها در ارائه ی عوامل موثر بر سرزندگی فضای میدان حسن آباد مورد توجه قرار خواهند گرفت. پس از انجام مراحل فوق ، تحلیل خارجی )محیط خارجی( وتحلیل داخلی)محیط داخلی(، پیش نیاز تدوین استراتژی بر اساس روش SWOT-AHP  می باشد. شایان ذکر است که برای تدوین ماتریس SWOT-AHP ، ماتریس های IFE و EFE مورد نیاز می باشد. اختصاص امتیازی بین 1 تا 4 به هر عامل کلیدی موفقیت بر حسب میزان تاثیرگذاری آن بر موفقیت استراتژیک است. نشان دهنده این موضوع است که در عوامل درونی وزن گروه ضعف ها بیشتر از قوت ها بوده  و در عوامل موثر مانند(شناخت آسان اجزا محیط در ذهن، برقراری ارتباط موثر بین اجزا در ذهن، وجود نشانه های مشخص و جاذب، منحصر به فرد بودن نشانه ها، مکان بهره گیری مجدد از نشانه های ذهنی، شناسایی کامل مسیر، روشن بودن طول مسیر).

جدول 3- تحلیل محیط درونی بر اساس ماتریس ارزیابی عوامل داخلیIFE

IFE

گروه

عوامل موثر

وزن گروه

وزن درون گروهی

وزن نهایی

نرمالیزه شده

امتیاز

وزن امتیاز

رتبه

قوت

s6

0.283

0.164

0.046

0.075

4.000

0.229

1

s8

0.096

0.027

0.043

3.5000

0.151

2

s7

0.089

0.025

0.041

3.700

0.150

3

ضعف

W9

0.338

0.107

0.036

0.058

1.000

0.058

6

W13

0.092

0.031

0.050

1.500

0.075

7

W11

0.079

0.027

0.043

1.700

0.072

8
               

2.231

جدول 4 – تحلیل محیط بیرونی بر اساس ماتریس ارزیابی عوامل خارجی EFE

EFE

گروه

عوامل موثر

وزن گروه

وزن درون گروهی

وزن نهایی

نرمالیزه شده

امتیاز

وزن امتیاز

رتبه

فرصت

O5

0.095

0.150

0.014

0.038

4.000

0.151

2

O6

0.125

0.012

0.031

3.900

0.122

6

O13

0.124

0.012

0.031

3.000

0.093

7

تهدید

T11

0.284

0.161

0.046

0.121

2.000

0.242

1

T10

0.117

0.033

0.088

1.500

0.132

5

T7

0.109

0.031

0.082

1.800

0.147

4
     

پس از بررسی وضع موجود میدان حسن آباد و سرزندگی فضاهای شهری بر شکل گیری تصویر ذهنی شهروندان با تکنیک عکاسی شهری براساس ماتریس SWOT-AHP مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. مهمترین موارد تحلیل در قالب سه دسته معیارهای خوانایی، جهت یابی، بازشناسی و بخاطر سپردن در نظرقرار گرفته است.

1-6-تحلیل یافته ها حاصل از روش SWOT در فرآیند AHP

در این مرحله پس از تدوین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید و ایجاد ساختار سلسله مراتبی از ماتریس SWOT با کمک AHP مقایسه دو به دو و زوجی عوامل در هر کدام از گروه های SWOT به صورت مجزا انجام می شود و از این طریق مهمترین اولویت ها براساس سرزندگی فضاهای شهری بر شکل گیری تصویر ذهنی شهروندان با تکنیک عکاسی شهری به دست می آید. مهمترین اولویت های به دست آمده در جدول (3-4) قرار گرفته است که از میان 32عامل معرفی شده در SWOT برای با تکنیک عکاسی6 عامل با بالاترین ضریب اهمیت انتخاب شدند. با توجه به اولویت های نهایی عوامل SWOT، عوامل گروه نقاط ضعف اولین اولویت را دارا می باشند بدان معنا که در ارائه ی  عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای شهری بر شکل گیری تصویر ذهنی شهروندان با تکنیک عکاسی شهری، بیش از بقیه ی عوامل باید در نظر گرفته شوند.

براساس آنچه از تحلیل های مقایسات زوجی عوامل به دست آمد. معیار خوانایی اولین اولویت را در تصویر سازی ذهنی داراست و پس از آن معیار جهت یابی، بخاطر سپردن و بازشناسی قرار دارند، این اولویت ها در ارائه ی عوامل موثر بر سرزندگی فضای میدان حسن آباد مورد توجه قرار خواهند گرفت. پس از انجام مراحل فوق ، تحلیل خارجی )محیط خارجی( وتحلیل داخلی)محیط داخلی(، پیش نیاز تدوین استراتژی بر اساس روش SWOT-AHP  می باشد. شایان ذکر است که برای تدوین ماتریس SWOT-AHP ، ماتریس های IFE و EFE مورد نیاز می باشد. اختصاص امتیازی بین 1 تا 4 به هر عامل کلیدی موفقیت بر حسب میزان تاثیرگذاری آن بر موفقیت استراتژیک است. نشان دهنده این موضوع است که در عوامل درونی وزن گروه ضعف ها بیشتر از قوت ها بوده  و در عوامل موثر مانند(شناخت آسان اجزا محیط در ذهن، برقراری ارتباط موثر بین اجزا در ذهن، وجود نشانه های مشخص و جاذب، منحصر به فرد بودن نشانه ها، مکان بهره گیری مجدد از نشانه های ذهنی، شناسایی کامل مسیر، روشن بودن طول مسیر).

جدول 3- تحلیل محیط درونی بر اساس ماتریس ارزیابی عوامل داخلیIFE

IFE

گروه

عوامل موثر

وزن گروه

وزن درون گروهی

وزن نهایی

نرمالیزه شده

امتیاز

وزن امتیاز

رتبه

قوت

s6

0.283

0.164

0.046

0.075

4.000

0.229

1

s8

0.096

0.027

0.043

3.5000

0.151

2

s7

0.089

0.025

0.041

3.700

0.150

3

ضعف

W9

0.338

0.107

0.036

0.058

1.000

0.058

6

W13

0.092

0.031

0.050

1.500

0.075

7

W11

0.079

0.027

0.043

1.700

0.072

8
               

2.231

جدول 4 – تحلیل محیط بیرونی بر اساس ماتریس ارزیابی عوامل خارجی EFE

EFE

گروه

عوامل موثر

وزن گروه

وزن درون گروهی

وزن نهایی

نرمالیزه شده

امتیاز

وزن امتیاز

رتبه

فرصت

O5

0.095

0.150

0.014

0.038

4.000

0.151

2

O6

0.125

0.012

0.031

3.900

0.122

6

O13

0.124

0.012

0.031

3.000

0.093

7

تهدید

T11

0.284

0.161

0.046

0.121

2.000

0.242

1

T10

0.117

0.033

0.088

1.500

0.132

5

T7

0.109

0.031

0.082

1.800

0.147

4
               

2.875

      

نمودار2- ماتریس داخلی - خارجی ( تعیین نوع استراتژی)

 

        

2.875

      

نمودار2- ماتریس داخلی - خارجی ( تعیین نوع استراتژی)

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the effects of vitality of urban spaces on the formation of citizens' mental image with urban photography technique (Hassan Abad Square, Tehran)

نویسندگان [English]

  • Reza Khanlari 1
  • zahra mohammad ali lavasani 2
1 Art Group Instructor, Adiban Higher Education Institute, Garmsar, Iran
2 Art Research, Art Group, Adiban Higher Education Institute, Garmsar, Iran
چکیده [English]

Urban spaces can be considered an important element in the structure of cities that have the ability to increase social interactions, identity and meaning, the formation of mental images and a sense of collective memory. Since, the formation of a sense of memory
Collective has always been one of the most basic principles and qualitative concepts in urban spaces, value and preference, reminiscence, sense of security, familiarity with place, place identification and satisfaction of its physical features that are perceived as the main connecting elements of sense of belonging and identity. The intended locations have been evaluated comparatively through the analysis of urban photography techniques. In the analysis section, the data are analyzed using urban photography technique and statistical analysis using SWOT AHP. Is studied. Data analysis and interpretation of the results of the questionnaire showed that there is a significant relationship between mental image through photographic images of urban spaces. In fact, the main focus of the research is the comparative evaluation of citizens 'mental image of the study field by examining the role of citizens' mental image formed. Urban spaces are based on the formation of citizens' mental images with the technique of urban photography in Hassanabad Square in Tehran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vitality
  • urban space
  • mental image
  • urban photography
  • Hassanabad square

مراجع

 
1 - امین زاده،بهناز؛ دادرس،راحله،( 1391) ،بازآفرینی فرهنگ مدار در بافت تاریخی قزوین با تاکید بر گردشگری شهری، فصلنامه مطالعات معماری ایران، شماره 2.
2- انصاری، سید حسن ( ١٣٨٧ ) گردشگری فرهنگی ، تهران:  انتشارات سمت.
3- افراخته، حسن، احمدی ، عاطفه و افروخته ، روشنک.(1394)" ارائه الگوی بهینه مدیریت بافت های فرسوده شهری با استفاده از روشهای تحلیل تصمیم گیری چند معیاره(موردی: محله سرتپوله شهر سنندج) ، همایش ملی بافت های فرسوده و تاریخی شهری : چالش ها و راهکارها
4- بابایی  فرد ، اسداله و  ، امین ، حیدریان (1394)" گردشگری فرهنگی و توسعه ی پایدار شهری با تأکید بر بازآفرینی بافت های فرسوده ی تاریخی" ، همایش ملی بافت های فرسوده و تاریخی شهری : چالش ها و راهکارها.
- تقوایی، محمد،اکبری،(1387)، مقدمه ای بر برنامه ریزی و مدیریت گردشگری شهری، اصفهان: پیام علوی.
-5 پوراحمد، احمد و دیگران(1391)" بررسی و تحلیل نقش موزه ها در توسعه ی گردشگری فرهنگی)مطالعه ی موردی : موزه های شرق استان مازندران( "مجله ی برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال اول، شماره ی 1.
6- پاپلی یزدی، محمدحسین، مهدی سقایی، (1391)،" گردشگری )ماهیت و مفاهیم)"، تهران، انتشارات سمت.
7- فروزانی، محمد ابراهیم (1391):"قطب خلاق، راهبرد بازآفرینی مرکز تاریخی شهر " ویژه نامه مرکز مطالعات و برنامه ریزی تهران، منظرشماره177.
8- پوراحمد احمد، حبیبی کیومرث ، کشاورز مهناز (1389):"سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت های فرسودة شهری"فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی.
9-حمیدی فرد، محسن، شیعه، اسماعیل (1392)، بررسی عوامل موثر بر یادسازی شهری- نمونه مطالعه بافت مرکزی شهر قزوین. همایش ملی نظریه های نوین در معماری و شهرساز،ص .15.
10- چپ من، دیوید(1384) ، آفرینش محلات و مکان ها در محیط های انسان ساخت. ترجمۀ منوچهر طبیبیان و شهرزاد فریادی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
11- خستو، مریم (1388)، بررسی عوامل مؤثر بر سرزندگی فضای شهری و طراحی یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم مرکز خرید پیاده )نمونۀ موردی خیابان ستارخان تهران حد فاصل فلکۀ اول و دوم صادقیه)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
12- سپهرنیا. (1390). "بررسی نقش جهانی شدن در شکل گیری" " خاص گرائی های فرهنگی". مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی, 2(5), 121-144.
13-شیرمحمدی،شهرام؛مطلبی، قاسم، حیدری،شاهین(1394)، خوانشی از جایگاه و نقش برندسازی معماری بر رقابت پذیری شهری در شهرهای جهانی،  فصلنامه مدیریت شهری، دوره چهارم، شماره40؛206.
-شفیعی دستجردی ، مسعود(1394):"مدل سازی روش مکان گزینی در بازآفرینی محلات فرسوده شهری مطالعه موردی: محدوده زینبیه اصفهان، فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری،شماره12 .
14- صحی زاده، مهشید، محمد سعید ایزدی،(1383)" حفاظت و توسعه: دو رویکرد مکمل یا مغایر؟،" فصلنامه آبادی، شماره 3.
15- صفدری سیما ، پورجعفر محمدرضا، رنجبر احسان (1393):"بازآفرینی فرهنگ مبنا زمینه ساز ارتقاء تعاملات فرهنگی نمونة موردی: بافت تاریخی شهر مشهد ، هفت شهر شماره 48-47 .
16- فلامکی، محمد منصور، (1384) "نوسازی و بهسازی شهری" انتشارات سمت، تهران.
17-فنی، زهره ؛ محمدنژاد،. علی(1389)،نقش مدیریت شهری در توسعه گردشگری مطالعه موردی: شهر رامسر، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره (11)15.
18-فنی، زهره، و صادقی، یدالله ( 1388 ) توانمندسازی حاشیه نشینان در فرآیند بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری، فصلنامه جغرافیا آمایش، شماره.7.ص61.
19-فلامکی، محمد مهدی (1384). باز زندهسازی بناها و شهرهای تاریخی. چاپ چهارم،تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
20-  قاسمی اصفهانی، مروارید(1383)، اهل کجا هستیم؟ ( هویت بخشی به بافت های مسکونی)، انتشارات روزنه، تهران.
21-کاظمی، مهدی،(1390)،" مدیریت گردشگری"، تهران، انتشارات سمت.
22- قلعه نویی، محمود، معززی مهر طهران، امیرمحمد، شاکرمی، عاطفه(1395)"بررسی نقش فرهنگ در احیا محلات تاریخی (با تاکید بر رویکرد محله فرهنگی) ، پژوهشگاه علوم انسا نی شماره1.
23- کروبی،مهدی، احمدی زاد، سوران،  فرشید پیرا،محمد(1396 ) "بازآفرینی هویت شهری مبتنی بر فرهنگ برای ارتقاء گردشگری فرهنگی در بافت قدیم(نمونه موردی بخشی از بافت تاریخی سنندج)" کنفرانس بین المللی  فرصت ها و چالش ها در مدیریت ، اقتصا د و حسابداری .
24- لطفی، سهند(1390)" بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا؛ تاملی بر بن مایه های فرهنگی و کنش بازآفرینی"  هنرهای زیبا  60-47.
25-کوهی فرد،(392) بررسی نظری مفهوم محله و تأثیر هویت بر شکل دهی آن در معماری. همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار ، مشهد: موسسه آموزش عالی خاوران.
26-مایکل هال، رام جنکینز( ١٣٧٨ ). سیاست گذاری جهانگردی ترجمه سیدمحمد اعرابی و داوود یزدی. چاپ دوم. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
27- موحد، علی، (1386) ، گردشگری شهری، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
28- نادریان، زهرا(1396)، بازآفرینى فرهنگى اجتماعى فضاهاى شهرى با هدف ارتقاء هویت محل هاى (مطالعه موردى: محل ه سنگ شیر همدان) ، مطالعات محیطى هفت حصار شماره نوزدهم/ سال ششم ، ص 87-96.
29- یزدانی محمدحسن ،حاضری صفیه ، ده ده زاده سیلابی پروین (1396)، بازآفرینی بافت های فرسودة شهری با رویکرد گردشگری پایدار با تلفیق مدل های برنامه ریزی راهبردی و تحلیل شبکه ) ANP- SWOTمطالعة موردی: بافت فرسودة شهر خوی(  ،گردشگری شهری، دورة 4 ، شمارة1.
 
30- Awasthi, D. (2011). “Approaches to Entrepreneurship Development: The IndianExperience”,Journal of Global Entrepreneurship Research, 2(1): 107-123.
31-Ashworth, G., & Kavaratzis, M.(2004) Beyond the logo: Brand management for cities. Journal of Brand.Management, 61(8), 40-36.
32-Avraham, E(2004), Media strategies for improving an unfavorable city image Cities, Vol.21 ,No6. 471–479.
33-Avraham, E., & Ketter, E. (2008). Media Strategies for Marketing Places in Crisis: Improving the Image of Cities, Countries, and Tourist Destinations. Butterworth Heinemann.p.15.
34- Authenticity. (2008), creative city planning framework a supporting document to the agenda for prosperity:   prospectus for a great city, prepared for the city of Toronto.
35- Krätke, S. (2010). 'Creative Cities' and the Rise of the Dealer Class: A Critique of Richard Florida's Approach to Urban Theory. International Journal of Urban and Regional Research, 34 (4),p278.
36-Konig,C.(2011)City Branding of Hongkong: Imagineering Authenticity, Stockholm university.
37- Kurttila, M., Pesonen, M., Kangas, J., Kajanus, M. (2000). Utilizing the analytic hierarchy process (AHP) in SWOT analysis-a hybrid method and its application to a forest-certification case. Forest Policy and Economics, 1, 41–52.
38 -Landry,C.& Bianchini,F.(1995).The creative city. Demos Publication.-
39-  Leary, M.E., McCarthy, John. (2013). Companion to Urban Regeneration NewYork: Routledge-.
40- Landry,Ch. (1995), The Art of Regeneration: Urban Renewal Through Cultural Activity, Dem.
41- Lichfield,D.(2000) The Context of Urban Regeneration,in Urban Regeneration. Sage Publications ltd
42-Munda, G. (2009). A conflict analysis approach for illuminating distributional issues in sustainability policy. European Journal of Operational Research, 19(1), 312-344.
43-Onyx, J., Bullen, P. (2000). “Sources of social capital”. In I. winter (Ed), social capital and public policy in Australia (pp. 105 – 134). Melbourne: Australian Institute of family studies.
44-Parkerson, B., & Saunders, J. (2005). Citr barnding: can goods and services branding models be used to brand cities? place branding and public diplomacy, 242-264.
45- Roberts, Peter W. & Huge skyes, (2003), Urban Regeneration: handbook, London, sage.
46-Rehan, M.R. (2013), Urbam branding as an effective sustainability tool in urban development. HBRC Journal, Volume 10, pp. 222–230.
47- Pratt, A.C. (2008), creative cities: the cultural industries and the creative class, Geografiska Annaler: Series b, Human geography90.
48-Smith, Bruce (2003) Public Policy and Public Participation Engaging Citizens and Community in the Development of Public Policy, BLSmith Groupwork Inc
49-Sanoff, Henry, (2000), “Community Participation Methods in Design and Planning”, John Wiley & Sons, INC.
50- Smith, M. (2007), Tourism, Culture and Regeneration, UK, Oxford, Cabi Press.
 
فصلنامه پژوهشی شهرسازی و معماری هویت محیط
دوره 1، شماره 1 - شماره پیاپی 1
زمستان
اسفند 1398
صفحه 79-91

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 26 دی 1398
  • تاریخ پذیرش: 19 بهمن 1398
  • تاریخ اولین انتشار: 01 اسفند 1398

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار