بررسی توزیع سه‌بعدی صوت کارگاه‌های صنعتی به‌منظور دست‌یابی به مکان‌یابی صحیح آن‌ها در لایه‌های ارتفاعی ساختمان‌ها با استفاده از GIS وCityengine (نمونه موردی: ناحیه3 از منطقه 12 شهر تهران)

نوع مقاله : مستخرج از پایانامه

نویسندگان

1 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران

2 کارشناس ارشدشهرسازی،دانشکده معماری و شهرسازی،دانشگاه هنر،تهران

چکیده

مسئله صوت وآلودگی­صوتی در­ مکان­یابی کاربری­های شهری از اهمیت بالایی برخوردار است. آلودگی‌های صوتی شهری عموماً از منابع مختلفی تولید می‌شوند که در آن میان سروصدای ناشی از اتومبیل‌ها و کارگاه‌های صنعتی در زمره مهم‌ترین عوامل ایجاد آلودگی صوتی محسوب می‌شوند. تاکنون پژوهش‌های ­زیادی در مقوله صوت و آلودگی صوتی صورت گرفته است، اما آنچه پژوهش حاضر را از سایر تحقیقات مشابه متمایز­ می­سازد، بررسی توزیع صوت در لایه سوم فضا می­باشد. پژوهش حاضر که در ناحیه سه از منطقه 12شهر تهران انجام‌شده ­است، به دنبال مکان‌یابی بهینه کارگاه‌های صنعتی از منظر شهری در لایه‌های ارتفاعی ابنیه موجود می­باشد. در این راستا در 5 نقطه از ناحیه ، 70 ایستگاه اصلی و 30 ایستگاه فرعی جهت اندازه­گیری صوت مشخص گردید. با استفاده از نرم‌افزار جی‌آی‌اس اطلاعات مکانی و توصیفی ایستگاه‌ها بررسی و سپس نقشه اطلاعات مکانی ناحیه ایجاد گردید، با بهره­گیری از نرم‌افزار  سیتی انجین الگوهای موردبررسی طیف­بندی شده و با استناد به داده‌های ایستگاه‌ها نقشه سه‌بعدی صوت کل ناحیه تولید گردید. بر اساس نتایج این پژوهش مشخص شد که بهترین لایه ارتفاعی برای استقرار این کارگاه‌ها طبقه زیرین همکف می­باشد. همچنین با جلوگیری از تمرکز کارگاه‌ها در کنار یکدیگر و جلوگیری از استقرار کارگاه‌ها در جداره اول خیابان­های اصلی می‌توان به مقدار قابل‌توجهی از میزان تراز معادل صوت (Leq) در نقطه گیرنده کم نمود.

تازه های تحقیق

تحقیق حاضر به دنبال بررسی نقش بعد سوم در توزیع صوت تولیدشده از کارگاه‌های صنعتی در ناحیه 3 منطقه 12 بود. البته با توجه به ماهیت تحقیق به نظر می‌رسد چنین شرایطی در بسیاری از شهرها وجود داشته باشد بنابراین نتایج تحقیق می‌تواند برای سایر نواحی نیز مفید باشد. درهرصورت علاوه بر بررسی توزیع سه‌بعدی صوت کارگاه‌های صنعتی، بحث مکان‌یابی این کاربری‌ها در لایه سوم و نحوه بخشایش در بلوک‌های ناحیه نیز مدنظر بوده است.علاوه بر این دو مورد که بخش‌های اصلی و مهم پژوهش بوده‌اند، مباحث خردتری در همین راستا درروند تحقیق نیز بررسی‌شده‌اند. بنابراین ابتدا مهم‌ترین قدم دقت در انتخاب ایستگاه‌های اندازه‌گیری در محدوده موردبررسی و سپس دقت در نحوه برداشت داده‌ها بوده است. در همین راستا پنج نقطه در سطح ناحیه انتخاب و داده‌ها  از70 ایستگاه اندازه‌گیری اصلی و 30 ایستگاه اندازه‌گیری فرعی به دست آمد. لازم به ذکر است که نحوه برداشت داده‌ها به‌صورت میزان معادل صوت(Leq) بوده است و همچنین شرایط زمانی نیز در نظر گرفته‌شده است. بعد از جمع‌آوری داده‌ها،با استفاده از نرم‌افزار GIS اطلاعات ایستگاه‌ها به نقشه وارد شد و سپس با استفاده از نرم‌افزار سیتی­انجین  به تحلیل داده‌های برداشت‌شده از ایستگاه‌ها پرداخته شد.مهم‌ترین نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق به‌صورت خلاصه بدین گونه بوده است که مهم‌تر از همه قرارگیری کارگاه‌های صنعتی در جداره خیابان‌های اصلی به دلیل اینکه صدای آن با صدای ترافیک ادغام می‌شود صدای بسیار وحشتناکی را ایجاد می‌نماید، بنابراین اولین اقدام باید حذف کارگاه‌های صنعتی از جداره خیابان‌های اصلی باشد.مطلب مهم دیگر اینکه مشخص شد که کارگاه‌هایی که در طبقات زیرین همکف قرارگرفته‌اند صدای بسیار کمتری نسبت به کارگاه‌هایی که در طبقات همکف و طبقات بالای همکف قرارگرفته‌اند به محیط پیرامون می‌فرستند،بنابراین هرچقدر بتوان کارگاه‌های صنعتی در این ناحیه را تشویق کرد که به طبقات زیر همکف نقل‌مکان کنند گام بسیار مهمی در کاهش آلودگی صوتی برداشته‌شده است.نکته بعد اینکه کارگاه‌هایی که بر سر چهارراه‌ها و همچنین در کوچه‌های باریک قرارگرفته‌اند به محیط صوتی پیرامون خود صدمه زیادی وارد می‌نمایند و نباید در این مکان‌ها قرار گیرند. مطلب دیگر تأثیر خط آسمان در بخشایش صدای کارگاه‌ها هست به‌گونه‌ای که در مناطقی که خط آسمان رعایت نشده است و ساختمان‌های کوتاه در میان ساختمان‌های بلند در یک جداره قرارگرفته‌اند نباید کارگاه صنعتی در جداره روبروی آن قرار داشته باشد چراکه آسایش صوتی جداره پشت را کاملاً بر هم میزند، همچنین همان‌طور که قرار گرفتن کارگاه‌ها در طبقه زیر همکف صدای کمتری به محیط پیرامون ساطع می‌کند هرچقدر به ارتفاع می‌رویم میزان صدای دریافتی در نقطه گیرنده کمتر می‌شود بنابراین به نظر می‌رسد در چنین شرایطی بهتر است جداره روبروی کارگاه‌های صنعتی یک راسته ساختمان تجاری باشد و طبقات بالاتر به کاربری مسکونی اختصاص یابد. سایر نتایج خردتر در فرایند تحقیق بیان‌شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

3D dimensional sound presentation in urban space for placement to optimize industrial workshops with using of GIS( case study: region 12, area3, Tehran city)

نویسندگان [English]

  • Amir shkibamsnesh 1
  • Yoosof Mousavi 2
1 Associate Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, University of Arts, Tehran.
2 MSc, of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, University of Arts, Tehran
چکیده [English]

The issue of sound and noise pollution is very important in the present conditions of cities. In this regard, since the city of Tehran is prominent in this matter, it is necessary to address this issue in this city. Sound pollution comes from a variety of sources, including the small industrial workshops that are located in urban areas in all cities, the most important of them. So far, a lot of research has been done on this issue. What distinguishes this study from other research is the examination of sound distribution in the third dimension. The present research, conducted in the area of three districts of the 12 city of Tehran, seeks to optimize the location of industrial workshops in altitudinal layers. In this regard, 5 points of the area and 70 stations were considered for measuring the sound. Using GIS software, spatial and descriptive information of the stations was examined and then the data of these stations was analyzed. Then, with the introduction of GIS data into the CityEngin software environment, the patterns examined were from the highest amount of sound to the lowest sound level. The study found that the best place to locate these workshops in the heights of the underground floor, as well as preventing the concentration of workshops alongside and preventing the placement of workshops along the main streets, equalize the level Reduced Leq at the receiver's point. Other solutions, including imposing legal restrictions on workshops, the use of audio barriers, including vegetation, were also presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "3D Sound presentation"
  • " Noise Pollution"
  • "GIS
  • Industrial workshops"
  • " CityEngin"

مسئلهصوت وآلودگی­صوتی در­ مکان­یابی کاربری­های شهری از اهمیت بالایی برخوردار است. آلودگی‌های صوتی شهری عموماً از منابع مختلفی تولید می‌شوند که در آن میان سروصدای ناشی از اتومبیل‌ها و کارگاه‌های صنعتی در زمره مهم‌ترین عوامل ایجاد آلودگی صوتی محسوب می‌شوند. تاکنون پژوهش‌های ­زیادی در مقوله صوت و آلودگی صوتی صورت گرفته است، اما آنچه پژوهش حاضر را از سایر تحقیقات مشابه متمایز­ می­سازد، بررسی توزیع صوت در لایه سوم فضا می­باشد. صدا با مشخصات تغییر یافته و نامنظم است،که اگر از حد استاندارد بالاتر باشد می تواند منبع بالقوه ای برای صدمات و اختلالات جسمی و روانی باشد.در همین نوع استقرار کاربری ها به میزان حساسیت آن ها به آلودگی صوتی بستگی دارد. پژوهش حاضر که در ناحیه سه از منطقه 12شهر تهران انجام‌شده ­است، به دنبال مکان‌یابی بهینه کارگاه‌های صنعتی از منظر شهری در لایه‌های ارتفاعی ابنیه موجود می­باشد. در این راستا در 5 نقطه از ناحیه ، 70 ایستگاه اصلی و 30 ایستگاه فرعی جهت اندازه­گیری صوت مشخص گردید. با استافاده از دستگاه صدا سنج حرفه ای داده های مورد نظر در چند ساعت متفاوت از شبانه روز و در روز های متفاوت برداشت شد.سپس در محیط نرم افزار با استفاده از نرم‌افزار جی‌آی‌اس اطلاعات مکانی و توصیفی ایستگاه‌ها بررسی و سپس نقشه اطلاعات مکانی ناحیه ایجاد گردید، با بهره­گیری از نرم‌افزار  سیتی انجین الگوهای موردبررسی طیف­بندی شده و با استناد به داده‌های ایستگاه‌ها نقشه سه‌بعدی صوت کل ناحیه تولید گردید.در نتیجه مشخص شد که در مورد لایه ارتفاعی بهترین مکان در ساختمان طبقه زیر همکف برای استقرار مشاغ پر صدا هستند و همچنین استقرار این صنایع کوچک در نقاطی از خیابان به شدت ضربه زننده است.به عنوان مثال قرار گیری یک کارگاه صنعتی در یک خیابانی که ارتفاع ساختمانها بالاست آلودگی صوتی بیشتری را برای ساکنان ساختمان به وجود میآورد همچینین قرار گرفتن این کارگاهها در ورودی کوچه ها یا خیابان ها نیز آلودگی صوتی زیادی تولید میکند.از طرفی علاوه بر طبقه زیرین ساختمانها قرار گیری کارگاهها در یک راسته بسیار مناسب تر از قرارگیری سر چهار راه یا ورودی میباشد البته باید از تمرکز کارگاهها در یک راسته جلوگیری کرد.به طور کلی با وجود آنکه مشخص شده است قرار گرفتن کارگاهها در زیر زمین به لحلظ تولید صدا مناسب تر است یا همچنین تمرکز کارگاههای کوچک در یک راسته خیابان تقریبا غیر قابل تحمل میباشد،اما همچنان می بینیم که نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در شهرهای کوچک تر نیز این اصول رعایت نمیشوند.و به نظر میرسد.در آخر با در نظر گرفتن این امر که کارگاههای کوچک ممکن است نیاز روزانه یک منطقه یا محله شهری باشند و نمیشود از شهر خارج شوند، این اصول باید به عنوان اصول قانونی در نظر گرفته شوند و به هیچ عنوان اجازه تمرکز کارگاهها یا قرار گرفتن در مکان های غیر استاندارد داده نشود.

فهرست منابع
1- پورمحمدی، محمدرضا (1392)." برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری"، انتشارات سمت ،182
2- قیابکلو، زهرا (1387) . "مبانی فیزیک ساختمان ۱ آکوستیک"، جهاد دانشگاهی
3-رنجبر، حمیدرضا؛قراگزلو، علیرضا ؛ وفایی نژاد، علیرضا و کلجور، هنگ دی (1391)."رویکرد GIS  مبنا برای مدل‌سازی سه‌بعدی آلودگی صوتی با استفاده از مدل‌های سه‌بعدی شهر (مطالعه موردی : بخشی از منطق سه تهران)". محیط‌شناسی، سال سی و هشتم، شماره 4 ، صفحه 125-132
4- زمانیان، زهرا ؛ پرکار، صلاح الدین ؛ پیرامی، حمیده ؛ عبدالهی، مصطفی و کوهنورد، بهرام (1395)."بررسی آلودگی صوتی ناشی از ترافیک و اثر آن بر اختلالات خواب و کیفیت زندگی شهروندان شهر شیراز"، فصلنامه علمی تخصصی طب کار، دوره 8، شماره 4 ،66 صص-58
5- حسنی، فاطمه ؛ رحمتی زاده،شیما ؛ نصیری،پروین و منظم،محمدرضا (1396)."بررسی وضعیت آلودگی صوتی کارگاه‌ها و مشاغل صداساز مستقر در ناحیه 3 منطقه 12 شهرداری تهران (بازار بزرگ) با استفاده از GIS"، فصلنامه علم و فنّاوری محیط‌زیست، دوره 19، بهار 1396، صص 1-11.
6-لیاقتی، غلامعلی (1369). "آکوستیک در معماری"، تهران انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ سوم.
7-مددی، حسین؛ مرادی، حسین؛ فاخران، سیما ؛ جوکار، مجتبی و مکی، تکتم (1393). "مدل‌سازی انتشار آلودگی صوتی ناشی از کنارگذر غرب اصفهان در پناهگاه حیات‌وحش قمیشلو با استفاده از مدل "SPreAD-GIS، بوم‌شناسی کاربردی، سال سوم ، شماره نهم .
8-محمدی ده چشمه، مصطفی و شنبه پور،فرشته(1395)." سنجش ضریب مکانی آسایش صوتی در کلان‌شهر اهواز"، مجله محیط‌شناسی،شماره دوم، صص 349-364.
9- میر طاهری، فرشته و کسمایی، زهرا (1393). "بررسی وضعیت آلودگی صوتی و سنجش شبانه‌روزی در بزرگراه شهید حکیم شهر تهران"،فصل‌نامه دانش انتظامی البرز، سال دوم، شماره چهارم.
10- قرخلو، مهدی و فرجام،رسول (1380)." ساماندهی و استقرار بهینه صنایع و کارگاه‌های مزاحم شهری (مطالعه موردی بافت مرکزی  شهر کرمانشاه)"، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 40، صص 47-71
11- گلمحمدی، رستم(1395)." راهنمای اندازه‌گیری و ارزیابی صدا و ارتعاش در محیط کار،همدان: انتشارات دانشجو: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت بهداشت"، مرکز سالمت محیط و کار،
12- نکوهی، نسیه و حکم‌آبادی، رجبعلی و اسماعیل‌زاده، مرتضی و امیری، هانیه (1392)."آلودگی صوتی در کارگاه‌های کوچک تحت پوشش مراکز بهداشت شهرستان بجنورد"، مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، ویژه‌نامه کمیته تحقیقات دانشجویی، صص924-917
13-   Adams, M., Cox, T., Moore, G., Croxford, B., Refaee, M., & Sharples, S. (2006). "Sustainable soundscapes:Noise policy and the urban experience". Urban Studies, 43(13), Pages 2385-2398.
14-   Adams, M. D., Bruce, N. S., Davies, W. J., Cain, R., Jennings, P., Carlyle, A., . . . Plack, C. (2008). "Soundwalking as a methodology for understanding soundscapes".
15-   Alam, J., Alam, M. J. B., Rahman, M., Dikshit, A., & Khan, S. (2006). "Study on traffic noise level of sylhet by multiple regression analysis associated with health hazards. Journal of Environmental Health". Science & Engineering, 3(2), Pages 71-78.
16-   Alesheikh, A. A., & Omidvari, M. (2010)." Application of gis in urban traffic noise pollution". International Journal of Occupational Hygiene, Pages 79-84.
17-   Arras, F., Massacci, G., & Pittaluga, P. (2003). "Soundscape perception in cagliari, italy". Paper presented at the Proc. of Euronoise.
18-   Al-Mutairi, N., Al-Rukaibi, F., & Koushki, P. (2009). "Measurements and model calibration of urban traffic noise pollution". American Journal of Environmental Sciences, 5(5), Pages 613.
19-   Babisch, W., Elwood, P., Ising, H., & Kruppa, B. (1993). "Traffic noise as a risk factor for myocardial infarction". Schriftenreihe des Vereins fur Wasser-, Boden-und Lufthygiene, 88, Pages 135-166.
20-   Doygun, H., & Gurun, D. K. (2008)." Analysing and mapping spatial and temporal dynamics of urban traffic noise pollution: A case study in kahramanmaraş, turkey". Environmental Monitoring and Assessment, 142(1-3), Pages 65-72.
21-   E&F.N.Spon,(2004)," Noise Control in industry, edition published in the Taylor & Francis e-Library".
22-   Gayathri, K., Jaisheeba, A. A., & Sornaraj, R. (2012)." Assessment of noise pollution in thoothukudi city". Int J Pharm Tech Res, 4(3), Pages 1345-1350.
23-   González, D. M., Morillas, J. B., Godinho, L., & Amado-Mendes, P. (2018)." Acoustic screening effect on building façades due to parking lines in urban environments". Effects in noise mapping. Applied Acoustics, Pages 130, 1-14
24-   Hall, D. A., Irwin, A., Edmondson-Jones, M., Phillips, S., & Poxon, J. E. (2013). "An exploratory evaluation of perceptual, psychoacoustic and acoustical properties of urban soundscapes". Applied Acoustics, 74(2), Pages 248-254.
25-   Chatillon,Jacques,(2006). "Influence of source directivity on noise levels in industrial halls: simulation and experiments". Applied Acoustics ,68, Pages 682–698
26-   Kim, R., & Van den Berg, M. (2010). "Summary of night noise guidelines for europe". Noise and health, 12(47), Pages 61.
27-   Nan,Sheng,(2010)"Prediction and 3D Visualization of Environmental Indicators: Noise and air Pollution,Division of Geodesy and Geoinformatics Royal Institute of Technology (KTH) 100 44 Stockholm".
28-   Murphy, E., & King, E. (2014). "Environmental noise pollution: Noise mapping, public health, and policy: Newnes".
29-   Pamanikabud, P., & Tansatcha, M. (2010)." 3d analysis and investigation of traffic noise impact from a new motorway on building and surrounding area". Applied Acoustics, 71(12), Pages 1185-1193.
30-   Salomons, E. M., & Pont, M. B. (2012). "Urban traffic noise and the relation to urban density, form, and traffic elasticity". Landscape and Urban Planning, 108(1), Pages 2-16.
31-   Sisman, E. E., & Unver, E. (2011). "Evaluation of traffic noise pollution in corlu, turkey". Scientific Research and Essays, 6(14), Pages 3027-3033.
32-   Sjödin, F., Kjellberg, A., Knutsson, A., Landström, U., & Lindberg, L. (2012)." Noise and stress effects on preschool personnel". Noise & health, 14(59), Pages 166-178.
33-   Vasilyev, A. V. (2017). "New methods and approaches to acoustic monitoring and noise mapping of urban territories and experience of it approbation in conditions of samara region of russia". Procedia Engineering, 176, Pages 669-674