تحلیل عوامل موثر بر مشارکت مردمی درباززنده سازی بافت شهری با رویکرد توسعه گردشگری (نمونه موردی سنندج)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناس ارشد معماری، مرکز کرمانشاه، موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی، کرمانشاه، ایران

2 دانشجوی کارشناس ارشد معماری،گروه معماری، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

امروزه گسترش فضاهای باز جمعی و ایجاد مراکز فراغتی به ویژه فضاهای گردشگری به یکی از اهداف برنامه ریزی فراغت تبدیل شده است که علاوه بر تامین اهداف اقتصادی و زیست محیطی، نقش موثری در تعادل بخشی به گذران فراغت و تامین سلامت جسمی و روانی جوامع دارد. تولد مفاهیمی همچون توسعه توریسم بیانگر شکل گیری تقاضای جدیدی از سوی گردشگران است که برای غنی تر کردن فرهنگ اجتماعی فردی خود پای در راه سفر و مکاشفه در سایر فرهنگ ها می گذارند. این امر واقعیت"اجتماعی"به عنوان مولفه ای اصلی و مهم در برنامه ریزی شهری را بیان می کند. واز سوی دیگر مشارکت در باززنده سازی مبتنی بر توسعه گردشگری رویکردی نوین به بازآفرینی شهری است. در این پژوهش به بررسی نقش مشارکت مردمی در باززنده سازی و توسعه گردشگری برای ارتقاء صنعت گردشگری بافت مرکزی شهر سنندج پرداخته شده است. روش انجام این پژوهش تحلیلی و توصیفی بوده و در بخش تحلیل، اطلاعات با استفاده از تکنیک تحلیل SWOT-AHP مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این ارزیابی نشان داد، معیار تنوع و سرزندگی اجتماعی، و زیر معیار های پژوهش، خدمات و تسهیلات رفاهی، پویایی زندگی محلی و بومی، گردشگری پذیری، حفظ کاراکتر اجتماعی و بومی، دارایی های اجتماعی بیشترین تاثیر را در مشارکت مردمی دارا می باشد.

تازه های تحقیق

با توجه به اینکه بافت مرکزی شهر با در برداشتن آثاری از مبادی تاریخی، فرهنگی و آئینی و برگزاری بسیاری از مراسم های آئینی و مذهبی می تواند با تزریق مؤلفه های هویت اجتماعی به عنوان عامل برونزا به چرخه باززنده سازی وارد شود و با احیاء و استفاده تطبیق یافته از ساختارهای تاریخی بافت ها، مرکز شهری سرزنده تر و اقتصادی پررونق تر برای شهر ایجاد کند، لازم است با استفاده هرچه بیشتر از مشارکت مردمی در امر بازآفرینی فرهنگی در راستای توسعه گردشگری و در نتیجه هویت مکان بافت تاریخی را ارتقا بخشید تا با بهبود شرایط بافت، افزایش دلبستگی به مکان و حس تعلق ساکنان و همچنین افزایش تعاملات اجتماعی میان ساکنان و سایر مردم شهر و با برپایی جشن ها و مراسمات، در مکان های درنظرگرفته شده برای این منظور در بافت، برندسازی هویت اجتماعی احیاء گردد. در این پژوهش ابتدا معیارها و زیرمعیارهای موثر مشارکت مردمی در در باززنده سازی بافت شهری با رویکرد توسعه گردشگری بافت مرکزی شهر براساس ادبیات موضوع استخراج گردید و سپس با کمک مدل مکان پایدار در قالب سه معیار تسهیلات و تجهیزات رفاهی، تنوع و سرزندگی اجتماغی و تمایز و هویت دسته بندی شدند. این سه معیارو زیرمعیارهای تعیین شده برای هرکدام در تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید وضعیت موجود بافت تاریخی سرتپوله و تشکیل ماتریس swot محدوده مورد استفاده قرار گرفتند. برای اتخاذ راهبردهای مناسب و دارای اولویت بیش تر در جهت دستیابی به هدف پژوهش،میزان ارزش و اهمیت و اولویت هرکدام از عوامل SWOT-AHP به دست آمده با کمک روش تحلیل استراتژیک مورد ارزیابی قرار گرفت، نتایج حاصل از این ارزیابی نشان داد معیار تنوع و سرزندگی اجتماعی، و زیر معیار های پژوهش، خدمات و تسهیلات رفاهی، پویایی زندگی محلی و بومی، گردشگری پذیری، حفظ کاراکتر اجتماعی و بومی، دارایی های اجتماعی بیشترین تاثیر را در مشارکت مردمی بر در باززنده سازی بافت شهری با رویکرد توسعه گردشگری دارا می باشد. در ارزیابی اولویت درون گروهی عوامل SWOT-AHP در گروه نقاط قوت توجه به وجود فضاهای بلا استفاده جهت اسکان موقت گردشگران، در گروه نقاط ضعف درونگرایی برخی از فعالیت های فضاهای همگانی که باعث کاهش رونق آن ها می گردد، در گروه فرصت ها ایجاد محیطی خلاق و پویا، در گروه تهدیدها عدم توجه به فرصت های باززنده سازی و احیای ویژگی های خاص در برنامه توسعه آتی بالاترین وزن را در در باززنده سازی بافت شهری داشتند. در اولویت بندی نهایی نیز گروه نقاط ضعف و تهدید و اتخاذ راهبردهای تدافعی در دستیابی به هدف به ترتیب دارای اولویت تشخیص داده شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of Factors Affecting Popular Participation in Urban Texture Regeneration with Tourism Development Approach (Sanandaj Case Study)

نویسندگان [English]

  • hamidreza abdolmaleki 1
  • shahram zarei 2
1 M.Sc. Student of Architecture, Kermanshah Center, University Jihad Institute of Higher Education, Kermanshah, Iran
2 Master of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Engineering, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Nowadays, the expansion of open spaces and the creation of leisure centers, especially tourism spaces, has become one of the leisure planning goals that, in addition to providing economic and environmental goals, have an effective role in balancing leisure and providing physical and mental health to communities. The birth of concepts such as the development of tourism represents the emergence of a new demand by tourists who are embarking on a journey of discovery and discovery in other cultures to enrich their individual social culture. This expresses the "social" reality as an essential and important component of urban planning. On the other hand, participation in regeneration based on tourism development is a new approach to urban regeneration. This study investigates the role of public participation in tourism revitalization and development to promote the central textile tourism industry in Sanandaj. The method of this study is analytical and descriptive and in the analysis section ، the information is analyzed using SWOT-AHP analysis technique. The results of this evaluation showed that the criteria of social diversity and vitality, and sub-criteria of research, welfare services and facilities, the dynamics of local and indigenous life, tourism, social and indigenous character preservation, social assets have the most impact on public participation. is.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Participation
  • Regeneration
  • UrbanTexture
  • Tourism Development
  • Sanandaj
1 - امین زاده،بهناز؛ دادرس،راحله،( 1391) ،بازآفرینی فرهنگ مدار در بافت تاریخی قزوین با تاکید بر گردشگری شهری، فصلنامه مطالعات معماری ایران، شماره 2.
2- انصاری، سید حسن ( ١٣٨٧ ) گردشگری فرهنگی ، تهران:  انتشارات سمت.
3- افراخته، حسن، احمدی ، عاطفه و افروخته ، روشنک.(1394)" ارائه الگوی بهینه مدیریت بافت های فرسوده شهری با استفاده از روشهای تحلیل تصمیم گیری چند معیاره(موردی: محله سرتپوله شهر سنندج) ، همایش ملی بافت های فرسوده و تاریخی شهری : چالش ها و راهکارها
4- بابایی  فرد ، اسداله و  ، امین ، حیدریان (1394)" گردشگری فرهنگی و توسعه ی پایدار شهری با تأکید بر بازآفرینی بافت های فرسوده ی تاریخی" ، همایش ملی بافت های فرسوده و تاریخی شهری : چالش ها و راهکارها.
- تقوایی، محمد،اکبری،(1387)، مقدمه ای بر برنامه ریزی و مدیریت گردشگری شهری، اصفهان: پیام علوی.
-5 پوراحمد، احمد و دیگران(1391)" بررسی و تحلیل نقش موزه ها در توسعه ی گردشگری فرهنگی)مطالعه ی موردی : موزه های شرق استان مازندران( "مجله ی برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال اول، شماره ی 1.
6- پاپلی یزدی، محمدحسین، مهدی سقایی، (1391)،" گردشگری )ماهیت و مفاهیم)"، تهران، انتشارات سمت.
7- فروزانی، محمد ابراهیم (1391):"قطب خلاق، راهبرد بازآفرینی مرکز تاریخی شهر " ویژه نامه مرکز مطالعات و برنامه ریزی تهران، منظرشماره177.
8- پوراحمد احمد، حبیبی کیومرث ، کشاورز مهناز (1389):"سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت های فرسودة شهری"فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی.
9-حمیدی فرد، محسن، شیعه، اسماعیل (1392)، بررسی عوامل موثر بر یادسازی شهری- نمونه مطالعه بافت مرکزی شهر قزوین. همایش ملی نظریه های نوین در معماری و شهرساز،ص .15.
10- چپ من، دیوید(1384) ، آفرینش محلات و مکان ها در محیط های انسان ساخت. ترجمۀ منوچهر طبیبیان و شهرزاد فریادی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
11- خستو، مریم (1388)، بررسی عوامل مؤثر بر سرزندگی فضای شهری و طراحی یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم مرکز خرید پیاده )نمونۀ موردی خیابان ستارخان تهران حد فاصل فلکۀ اول و دوم صادقیه)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
12- سپهرنیا. (1390). "بررسی نقش جهانی شدن در شکل گیری" " خاص گرائی های فرهنگی". مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی, 2(5), 121-144.
13-شیرمحمدی،شهرام؛مطلبی، قاسم، حیدری،شاهین(1394)، خوانشی از جایگاه و نقش برندسازی معماری بر رقابت پذیری شهری در شهرهای جهانی،  فصلنامه مدیریت شهری، دوره چهارم، شماره40؛206.
-شفیعی دستجردی ، مسعود(1394):"مدل سازی روش مکان گزینی در بازآفرینی محلات فرسوده شهری مطالعه موردی: محدوده زینبیه اصفهان، فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری،شماره12 .
14- صحی زاده، مهشید، محمد سعید ایزدی،(1383)" حفاظت و توسعه: دو رویکرد مکمل یا مغایر؟،" فصلنامه آبادی، شماره 3.
15- صفدری سیما ، پورجعفر محمدرضا، رنجبر احسان (1393):"بازآفرینی فرهنگ مبنا زمینه ساز ارتقاء تعاملات فرهنگی نمونة موردی: بافت تاریخی شهر مشهد ، هفت شهر شماره 48-47 .
16- فلامکی، محمد منصور، (1384) "نوسازی و بهسازی شهری" انتشارات سمت، تهران.
17-فنی، زهره ؛ محمدنژاد،. علی(1389)،نقش مدیریت شهری در توسعه گردشگری مطالعه موردی: شهر رامسر، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره (11)15.
18-فنی، زهره، و صادقی، یدالله ( 1388 ) توانمندسازی حاشیه نشینان در فرآیند بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری، فصلنامه جغرافیا آمایش، شماره.7.ص61.
19-فلامکی، محمد مهدی (1384). باز زندهسازی بناها و شهرهای تاریخی. چاپ چهارم،تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
20-  قاسمی اصفهانی، مروارید(1383)، اهل کجا هستیم؟ ( هویت بخشی به بافت های مسکونی)، انتشارات روزنه، تهران.
21-کاظمی، مهدی،(1390)،" مدیریت گردشگری"، تهران، انتشارات سمت.
22- قلعه نویی، محمود، معززی مهر طهران، امیرمحمد، شاکرمی، عاطفه(1395)"بررسی نقش فرهنگ در احیا محلات تاریخی (با تاکید بر رویکرد محله فرهنگی) ، پژوهشگاه علوم انسا نی شماره1.
23- کروبی،مهدی، احمدی زاد، سوران،  فرشید پیرا،محمد(1396 ) "بازآفرینی هویت شهری مبتنی بر فرهنگ برای ارتقاء گردشگری فرهنگی در بافت قدیم(نمونه موردی بخشی از بافت تاریخی سنندج)" کنفرانس بین المللی  فرصت ها و چالش ها در مدیریت ، اقتصا د و حسابداری .
24- لطفی، سهند(1390)" بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا؛ تاملی بر بن مایه های فرهنگی و کنش بازآفرینی"  هنرهای زیبا  60-47.
25-کوهی فرد،(392) بررسی نظری مفهوم محله و تأثیر هویت بر شکل دهی آن در معماری. همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار ، مشهد: موسسه آموزش عالی خاوران.
26-مایکل هال، رام جنکینز( ١٣٧٨ ). سیاست گذاری جهانگردی ترجمه سیدمحمد اعرابی و داوود یزدی. چاپ دوم. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
27- موحد، علی، (1386) ، گردشگری شهری، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
28- نادریان، زهرا(1396)، بازآفرینى فرهنگى اجتماعى فضاهاى شهرى با هدف ارتقاء هویت محل هاى (مطالعه موردى: محل ه سنگ شیر همدان) ، مطالعات محیطى هفت حصار شماره نوزدهم/ سال ششم ، ص 87-96.
29- یزدانی محمدحسن ،حاضری صفیه ، ده ده زاده سیلابی پروین (1396)، بازآفرینی بافت های فرسودة شهری با رویکرد گردشگری پایدار با تلفیق مدل های برنامه ریزی راهبردی و تحلیل شبکه ) ANP- SWOTمطالعة موردی: بافت فرسودة شهر خوی(  ،گردشگری شهری، دورة 4 ، شمارة1.
 
30- Awasthi, D. (2011). “Approaches to Entrepreneurship Development: The IndianExperience”,Journal of Global Entrepreneurship Research, 2(1): 107-123.
31-Ashworth, G., & Kavaratzis, M.(2004) Beyond the logo: Brand management for cities. Journal of Brand.Management, 61(8), 40-36.
32-Avraham, E(2004), Media strategies for improving an unfavorable city image Cities, Vol.21 ,No6. 471–479.
33-Avraham, E., & Ketter, E. (2008). Media Strategies for Marketing Places in Crisis: Improving the Image of Cities, Countries, and Tourist Destinations. Butterworth Heinemann.p.15.
34- Authenticity. (2008), creative city planning framework a supporting document to the agenda for prosperity:   prospectus for a great city, prepared for the city of Toronto.
35- Krätke, S. (2010). 'Creative Cities' and the Rise of the Dealer Class: A Critique of Richard Florida's Approach to Urban Theory. International Journal of Urban and Regional Research, 34 (4),p278.
36-Konig,C.(2011)City Branding of Hongkong: Imagineering Authenticity, Stockholm university.
37- Kurttila, M., Pesonen, M., Kangas, J., Kajanus, M. (2000). Utilizing the analytic hierarchy process (AHP) in SWOT analysis-a hybrid method and its application to a forest-certification case. Forest Policy and Economics, 1, 41–52.
38 -Landry,C.& Bianchini,F.(1995).The creative city. Demos Publication.-
39-  Leary, M.E., McCarthy, John. (2013). Companion to Urban Regeneration NewYork: Routledge-.
40- Landry,Ch. (1995), The Art of Regeneration: Urban Renewal Through Cultural Activity, Dem.
41- Lichfield,D.(2000) The Context of Urban Regeneration,in Urban Regeneration. Sage Publications ltd
42-Munda, G. (2009). A conflict analysis approach for illuminating distributional issues in sustainability policy. European Journal of Operational Research, 19(1), 312-344.
43-Onyx, J., Bullen, P. (2000). “Sources of social capital”. In I. winter (Ed), social capital and public policy in Australia (pp. 105 – 134). Melbourne: Australian Institute of family studies.
44-Parkerson, B., & Saunders, J. (2005). Citr barnding: can goods and services branding models be used to brand cities? place branding and public diplomacy, 242-264.
45- Roberts, Peter W. & Huge skyes, (2003), Urban Regeneration: handbook, London, sage.
46-Rehan, M.R. (2013), Urbam branding as an effective sustainability tool in urban development. HBRC Journal, Volume 10, pp. 222–230.
47- Pratt, A.C. (2008), creative cities: the cultural industries and the creative class, Geografiska Annaler: Series b, Human geography90.
48-Smith, Bruce (2003) Public Policy and Public Participation Engaging Citizens and Community in the Development of Public Policy, BLSmith Groupwork Inc
49-Sanoff, Henry, (2000), “Community Participation Methods in Design and Planning”, John Wiley & Sons, INC.
50- Smith, M. (2007), Tourism, Culture and Regeneration, UK, Oxford, Cabi Press.