پایش تغییرات کاربری اراضی به سمت مناطق مخاطره آفرین (مطالعه موردی: محدوده شهری اسلام آباد غرب)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار-دانشگاه پیام نور-مرکز کرمانشاه

2 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری-دانشگاه آزاد-واحد کرمانشاه

چکیده

توسعه و رشد شهرنشینی در طی سال‌های اخیر از عوامل تغییرات کاربری‌های اراضی بوده است. در این تحقیق به پایش تغییرات کاربری اراضی محدوده شهری اسلام آباد غرب و روند توسعه کاربری سکونتگاهی به سمت مناطق مخاطره‌آفرین پرداخته شده است. در این تحقیق از تصاویر ماهواره‌ای (لندست 4، 7 و 8) سال‌های 1990، 2000، 2010 و 2018 استفاده شده است که پس از تهیه نقشه کاربری اراضی در نرم افزار ENVI، با استفاده از نرم‌افزار IDRISI تغییرات صورت گرفته آنالیز شده است و همچنین با استفاده از مدل LCM روند توسعه نواحی سکونتگاهی برای سال‌های 2035 و 2050 پیش بینی شده است و در نهایت روند توسعه نواحی سکونتگاهی در مناطق مخاطره‌آفرین مورد ارزیابی قرار گرفته شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که در طی دوره زمانی 28 ساله (از سال 1990 تا 2018)، کاربری سکونتگاهی از 7/7 کیلومترمربع در سال 1990 به 8/13 کیلومترمربع در سال 2018 افزایش یافته است و همچنین نتیجه پیش‌بینی روند تغییرات نواحی سکونتگاهی بیانگر این است که این نواحی تا سال 2035 و 2050 به ترتیب به 5/16 و 7/18 کیلومترمربع افزایش خواهند یافت. به علاوه، نتایج ارزیابی روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق مخاطره‌آفرین بیانگر این است که از مجموع وسعت کل نواحی سکونتگاهی در سال 1990 حدود 9/. کیلومترمربع در محدوده مناطق مخاطره‌آفرین بوده است که این میزان برای سال‌های 2000، 2010 و 2018 به ترتیب به 5/1، 9/1 و 6/2 کیلومترمربع افزایش یافته است که بیش‌ترین مقدار آن مربوط به نواحی شمالی محدوده شهری اسلام آباد بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Monitoring City Lands Use Changes toward Hazardous Areas(Case Study: City Area of Islamabad of west)

نویسندگان [English]

  • kamran noori 1
  • milad noruozi 2
1 Assistant Professor, Payam Noor University of Kermanshah
2 Master of Geography and Urban Planning-Azad University-Kermanshah Branch
چکیده [English]

Urban development and growth have been some factors of land use change in recent years. Awareness of the amount and the process of the made changes is essential in order to future planning. Therefore, this research has proceeded to the monitoring and analysis of land use change in the city area of Islamabad and the process of residential areas development towards hazardous areas. This research has used satellite images (Landsat 4, 7 and 8) of 1990, 2000, 2010, and 2018. After providing the land use map in ENVI software, the made changes has been analysed by using IDRISI software and Also, the process of development of residential areas for 2035 and 2050 has been predicted. Eventually, the research has evaluated the development process of residential areas in hazardous areas. The results of the study indicate that during a period of 28 years (from 1990 to 2018); the residential use has increased from 7.7 km2 in 1990 to 13.8 km2 in 2018. Moreover, the result of the change process prediction of residential areas suggest that these areas will increase to 16.5 and 18.7 km2 by 2035 and 2050. In addition, the results of the evaluation of residential areas development towards hazardous areas indicate that about 0.9 km2 of the whole residential areas have been in hazardous areas. This amount has increased to 1.5, 1.9, and 2.6 km2 for the years 2000, 2010 and 2018 the most of which relates to northern areas of city area of Islamabad of West.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eslamabad
  • land use
  • LCM
1.  آرخی، صالح، موسی زاده، حسین؛ خداداد، مهدی؛ موسی پارسایی، سید محمد (1394)، ارزیابی و تحلیل توسعه فیزیکی شهرهای میانی با استفاده از RS و GIS (مطالعه موردی: شهر گنبد)، فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، دوره هفتم، شماره 26، صص 42-17
2.  احمدی، شیرکو (۱۳۹۶)، تحلیل محدودیت­های توسعه فیزیکی شهرها (مطالعه موردی: شهر سردشت)، فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های روستایی، دوره ۱۲، شماره ۴، صص ۹۷۲-۹۵۳
3.    برقی، حمید؛ شفیعی، بهمن؛ حجاریان، احمد (1397)، بررسی کیفیت زندگی با تاکید بر مدیریت شهری (مطالعه موردی: شهر اسلام آباد غرب)، مطالعه موردی، فصنامه مطالعات مدیریت شهری، سال 10، شماره 34، صص 12-1
4.    پوراحمد، احمد؛ صالحی میشانی، حیدر؛ وثوقی راد، لیلا؛ رومیانی، احمد (1394)، ارزیابی توسعه فیزیکی شهر ارومیه به منظور حفظ پوشش گیاهی و اراضی کشاورزی، نشریه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 19، شماره 54، صص 103-83
5.    حیدریان، پیمان؛ رنگزن، کاظم؛ ملکی، سعید؛ تقی زاده، ایوب (1393)، نقش تکنیک­های سنجش از دور، GIS و LCM با رویکرد مدلسازی توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر تهران)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 5، شماره 7، صص 100-87
6.    سلیمانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ زنگانه، احمد؛ احمدی، مظهر (1394)، بررسی پراکنده رویی و ظرفیت های توسعه درونی شهر سقز، فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال هفتم، شماره سوم، صص 144-123
7.    شایسته، کامران؛ عابدیان، سحر؛ گلدوی، سمیه (1397)، مدل سازی رشد شهری با استفاده از روش رگرسیون لجستیک مبتنی بر مدل Geomod (مطالعه موردی: شهر کردکوی)، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 51، صص 64-43
8.    صفاری، امیر؛ گنجائیان، حمید؛ فریدونی کردستانی، مژده؛ حیدری، زهرا (1397)، تعیین جهت های مناسب توسعه شهری ب اساس مناطق ممنوعه ژئومورفولوژیکی مطالعه موردی: شهرستان فارسان، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال یازدهم، شماره 39، صص 32-19
9.  عابدینی، موسی؛ مقیمی، ابراهیم (۱۳۹۱)، نقش تنگناهای ژئومورفولوژیکی در توسعه کالبدی کلانشهر تبریز به منظور کاربری بهینه، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، دوره ۲۳، شماره ۱، صص ۱۶۶-۱۴۷
10.                عزیزی قلاتی، سارا؛ رنگزن، کاظم؛ تقی زاده، ایوب؛ احمدی، شهرام (1393)، مدل سازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از روش رگرسیون لجستیک در مدل LCM (پژوهش موردی: منطقه کوهمره سرخی استان فارس)، فصلنامه علمی - پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 22، شماره 4، صص 596-585
11.                علایی­طالقانی، محمود (1383)، ژئومورفوفوژی ایران، انتشارات قومس، چاپ سوم، تعداد صفحات 388
12.                غلامعلی فرد؛ مهدی؛ میرزایی، محسن؛ جورابیان شوشتری، شریف (1393)، مدلسازی تغییرات پوشش اراضی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی و زنجیره مارکوف (مطالعه موردی: سواحل میانی استان بوشهر)، مجله سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، سال 5، شماره 1، صص 74-61
13.                کریمی، شیما؛ میرزاعلی، محمد؛ موسی زاده، حسین؛ قیاسی، سمیرا؛ تبریزی، امید (1396)، آشکار سازی تغییرات فیزیکی شهر با استفاده از تصاویر LandsatETM و مدل زنجیره MARKOV یک مطالعه در شهر اردبیل، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی منطقه­ای، سال 7، شماره 2، صص 189-175
14.                قبادیان نژاد، مهران؛ فلاحی، غلامرضا (1397)، توسعه فیزیکی شهر شیراز و تاثیر آن در روند تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از اتوماتای سلولی و روش فازی و تصاویر ماهواره ای، نشریه علمی- ترویجی مهندسی نقشه برداری و اطلاعات مکانی، دوره نهم، شماره 3، صص 60-51
15.                نیری، هادی؛ سالاری، ممند؛ گنجائیان، حمید؛ امانی، خبات (1396)، ارزیابی ژئومورفولوژیکی تناسب زمین برای گسترش کالبدی شهر سنندج با اعمال مناطق ممنوعه، پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 5، شماره 1، صص 145-127
16.یوسفی، مریم؛ اشرفی، علی (1395)، مدلسازی رشد شهری بجنورد با استفاده از داده­های سنجش از دور (بر اساس شبکه عصبی – مارکوف و مدلسازی تغییرات زمین)، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال 6، شماره 21، صص 192-179
17.   Dewan, A.M., Yamaguchi, Y. 2009. Land use and land cover change in Greater Dhaka, Bangladesh: Using remote sensing to promote sustainable urbanization, Applied Geography 29: 390–401.
18.   Jokar Arsanjani, J.,  Kainz, W., Mousivand, A. 2011. Tracking Dynamic Land Use Change Using Spatially Explicit Markov Chain Based on Cellular Automata: the Case of Tehran. International Journal of Image and Data Fusion, 2, pp: 329-345.
19.   Maithani, S., R.K. Jain & M.K. Arora, 2007. An Artificial Neural Network based approach for modelling urban spatial growth, ITPI Journal, 4: 43–51
20.   Ramachandran, T. V., Bharath, H. A., Vinay, S., Joshi, N. V., Kumar, U., Rao, K. V. 2013. Modelling urban revolution in greater bangalore, India. In 30th Annual In-House Symposium on Space Science and Technology, ISRO-IISc Space Technology Cell, Indian Institute of Science, Bangalore, 7-8 November 2013.
21.   Roy, H.G. Fox, D.M. and. Emsellem, K (2014): Predicting Land Cover Change in a Mediterranean Catchment at Different Time Scales. Lect Notes Comput Sc Springer. 5, pp: 315-330, [doi: 10.1007/978-3-319-09147-1_23].
22.   Serra, P., Pons, X., Saur, D. 2008. Land-cover and land-use change in a Mediterranean landscape: A spatial analysis of driving forces integrating biophysical and human factors, Applied Geography 28: 189–209.
23.   Singh, P., Khanduri, K. 2011. Landuse and land cover change detection through Remote Sensing& GIS technology: case study of pathankot and dhar kalan tehsils, Punjabl/international Journal of Geometrics and Geosciences, 4, 839-846.
24.   Yu, W., Zang, Sh., Wu, Ch., Liu, W. and Na, X. 2011. Analyzing and Modeling Land Use Land Cover Change (LUCC) in the Daqing City, China, Applied Geography, Vol. 31, No. 2, PP. 600608.